Jeszcze niedawno z procesem sterylizacji narzędzi medycznych i materiałów mieliśmy do czynienia prawie wyłącznie w gabinetach lekarskich, szpitalach i laboratoriach. Podnoszenie standardów sanitarnych, wpływa na upowszechnienie się sterylizacji poza placówkami ochrony zdrowia. Każde narzędzia ,nie pomijając kosmetycznych takich jak pincety, cążki czy kopytka, muszą być poddane sterylizacji. Procedury wyjaławiania oraz metody kontroli skuteczności sterylizacji są dokładnie takie same – w szpitalach i przychodniach, w gabinetach stomatologicznych oraz salonach kosmetycznych. Obowiązkiem zatem jest wyszkolenie i ciągłe podnoszenie kwalifikacji pracowników odpowiedzialnych za przygotowanie narzędzi medycznych do zabiegów czy narzędzi kosmetycznych do usług kosmetycznych .
Rodzaje sterylizacji :
- Sterylizacja parą wodną
Metoda najpopularniejsza w zastosowaniach medycznych i pozamedycznych. Wyjaławianie w sterylizatorze, czyli autoklawie, jest proste i bezpieczne dla otoczenia i niedrogie. Czynnikiem biobójczym jest para wodna pod ciśnieniem, bez konieczności używania dodatkowych środków. - Sterylizacja suchym gorącym powietrzem
Główny czynnikiem niszczącym drobnoustroje jest temperatura. W tym przypadku narzędzia sterylizowane są w temperaturze ok. 180 st. C. Stosujemy tą metodę coraz rzadziej, głównie ze względu na wątpliwą skuteczność na przykład przy sterylizacji narzędzi o złożonej budowie. Punktami krytycznymi są wszelkiego rodzaju rowki, nacięcia oraz zamki itp. - Sterylizacja plazmowa
Coraz większą popularność zyskuje niskotemperaturowa sterylizacja plazmowa. Rozwój technologii oraz wprowadzenie na rynek przystępnych cenowo urządzeń wywołało duże zainteresowanie mniejszych placówek. Sterylizacja plazmowa wykorzystuje właściwości nadtlenku wodoru H2O2, w połączeniu z działaniem plazmy generowanej między elektrodami urządzenia. Proces odbywa się w temperaturze ok. 55 st. C. co jest bezpieczniejsze dla wrażliwych urządzeń i materiałów. Dużą zaletą jest dostępność sterylizowanego materiału natychmiast po zakończeniu procesu, bez konieczności studzenia lub odgazowywania. - Sterylizacja gazowa
Do niszczenia bakterii, wirusów oraz grzybów stosujemy również gazy i ich mieszaniny – przede wszystkim tlenek etylenu i formaldehyd. Proces sterylizacji gazem odbywa się w stosunkowo niskiej temperaturze, jednak metoda ta jest rzadziej stosowana. Zarówno tlenek etylenu jak i formaldehyd, stosowane w wyjaławianiu metodą gazową, są toksyczne i wymagają specjalnych środków bezpieczeństwa.
Niezbędna kontrola
Bezwzględnie wymaganym elementem sterylizacji są testy kontroli sterylizacji. Proces sterylizacji uznajemy za tzw. proces specjalny i nie mamy innej możliwości sprawdzenia, czy konkretny cykl sterylizacji partii narzędzi i materiałów odbył się zgodnie z wymaganiami. Wyniki testów musimy archiwizować wraz z zapisami parametrów sterylizatorów. Do potwierdzania parametrów sterylizacji parowej i plazmowej używamy testów chemicznych w formie pasków pokrytych substancją. Ocena koloru substancji po zakończeniu procesu pozwala na natychmiastową ocenę prawidłowości dezynfekcji
