Na sterylność narzędzi stomatologicznych składa się szereg czynników. Poniższa grafika przedstawia najważniejsze z nich.
Zasady mycia i dezynfekcji narzędzi zostały szczegółowo omówione w poprzednich artykułach. Poniżej przedstawiamy pozostałe czynniki mające najistotniejszy wpływ na sterylność narzędzi.
Metody sterylizacji narzędzi stomatologicznych
Dla narzędzi stomatologicznych, wszędzie tam , gdzie jest to możliwe zaleca się sterylizację parową przy pomocy pary nasyconej zwykle w temperaturze 134 0C.
Dla narzędzi produkcji CHIRMED zaleca się następujące metody sterylizacji:
w temperaturze 134°C w nadciśnieniu, w czasie minimum 7 minut, ciśnienie 2 atmosfery, minimalny czas suszenia 20 minut.
Procesy sterylizacji parowej musza być odpowiednio zwalidowane w oparciu o dokumentację istotnych dla procesu parametrów takich jak: ciśnienie, temperatura, udział niekondensujących się gazów w parze wodnej oraz testy chemiczne lub biologiczne. Para wodna musi być wolna od zanieczyszczeń, dlatego należy zadbać o odpowiednia jakość wody zasilającej poprzez regularne pobieranie próbek kondensatu.
Na odpowiedni przebieg procesu ma również wpływ sposób załadowania autoklawu. Niewłaściwy porządek załadunku może prowadzić do nieprawidłowego suszenia oraz plam na narzędziach.
Wskazania odnośnie poszczególnych grup narzędzi stomatologicznych
Lusterka stomatologiczne mogą ulec zmatowieniu w trakcie sterylizacji parowej
Narzędzia tytanowe np. pincety z tytanu są bardzie wrażliwe na powstawanie plam spowodowanych nieprawidłowym suszeniem
Z pustych przestrzeni (kaniule stomatologiczne) zamkniętych zaworem należy przed sterylizacją odessać wodę za pomocą strzykawki.
Jaki autoklaw wybrać dla narzędzi dentystycznych?
W stomatologii najczęściej stosuje się małe sterylizatory parowe(autoklawy) typu B, gdzie czynnikiem sterylizacji jest para wodna pod ciśnieniem. Autoklaw klasy B zapewnia najwyższą skuteczność sterylizacji wszystkich rodzajów narzędzi również o skomplikowanej budowie, włącznie z wyrobami mającymi wewnętrzne światła, np. kaniule stomatologiczne oraz trudnodostępne powierzchnie np.: kleszcze ekstrakcyjne, nożyczki chirurgiczne.
Autoklawy klasy N nie posiadają pompy próżniowej przez co można sterylizować jedynie narzędzia o litej strukturze. Sterylizatory klasy N nie posiadają również opcji efektywnego suszenia, tak jak ma to miejsce w autoklawach bardziej zaawansowanych.
Klasa autoklawów S to klasa pośrednia między N a B. Można sterylizować w nich narzędzia o bardziej skomplikowanej budowie, wsady typu B, z wyjątkiem przyrządów o budowie kapilarnej (wsadów typu A). Klasa S umożliwia sterylizację narzędzi opakowanych pojedynczo, wielowarstwowo oraz bardziej masywnych, których wyjaławianie nie jest możliwe w autoklawach klasy N. Autoklawy tej klasy posiadają pompę próżniową, dzięki czemu możliwe jest całkowite usunięcie powietrza z komory przed rozpoczęciem procesu sterylizacji, jednak zastosowana jest w nich jedynie jednostopniowa próżnia wstępna, charakteryzująca się mniejszą skutecznością niż ta zastosowana w autoklawach klasy B.
Dodatkowo przy wyborze autoklawu należy kierować się jego pojemnością, która powinna być dostosowana do ilości i rodzaju wykonywanych zabiegów. Należy przy tym wziąć pod uwagę możliwość sterylizowania zestawów narzędzi np. kaset implantologicznych.
Ważnym czynnikiem może okazać się również dostępność różnych programów sterylizacji, ponieważ producenci sprzętu przeznaczonego do sterylizacji mogą zalecać różne czasy oraz temperatury procesu. Warto również wziąć pod uwagę możliwość rejestrowania parametrów procesu sterylizacji jako elementu kontroli procesu.
Należy pamiętać, że tylko ścisłe przestrzeganie instrukcji obsługi autoklawu zapewni nam sterylność narzędzi.
Przechowywanie narzędzi, transport, aseptyczne użycie narzędzi stomatologicznych
Do przechowywania sterylnych narzędzi stomatologicznych należy wydzielić odrębne pomieszczenie.
Pakiety ze sterylnymi narzędziami należy przechowywać w zamkniętych pojemnikach.
Nie należy składować narzędzi na podłodze. Należy zachować odległość od poziomu podłogi, która pozwoli zapobiec możliwości ich mechanicznego uszkodzenia (przechowywać w odległości min. 30 cm od poziomu podłogi). Nie zaleca się układania narzędzi warstwami (jedne na drugich).
Należy dbać o czystość w miejscu przechowywania sterylnych narzędzi tzn. należy zapobiegać możliwości zabrudzenia pakietów np. kurzem.
Należy przestrzegać okresu zapewnienia jałowości określanego przez producentów opakowań (w zależności od ich rodzaju).
Opakowanie sterylne powinno spełniać odpowiednie normy serii PN EN 868. Nie należy stosować jako opakowań do sterylizacji innych materiałów, niespełniających odpowiednich norm.
Najwygodniejsze do stosowania w gabinetach są opakowania papierowo-foliowe, w których można umieszczać pojedyncze narzędzia lub kompletować je w zestawy.
W trakcie transportu należy zwracać uwagę, aby opakowania sterylnych wyrobów były chronione przed uszkodzeniem. Wyroby sterylne należy transportować w dodatkowych opakowaniach transportowych – zamkniętych pojemnikach (najlepiej sztywnych) lub nieprzemakalnych workach.
